Fudbal

Prve prijateljske fudbalske utakmice odigrane su već krajem 1944. godine, a ubrzo su počeli da se osnivaju i prvi klubovi. U Sali bioskopa “Central” je već početkom 1945. godine održana osnivačka skupština kluba koji je, posle burne diskusije i raznih predloga, dobio ime “Maksim Divnić”, po predratnom zemunskom fudbaleru koji je poginuo u partizanima. Fudbaleri tada još postojećeg beogradskog “Viteza” izrazili su spremnost da se vrate u Zemun, uz uslov da zadrže to ime, ali je na inicijativu Branka Pešića to odbijeno, pa se “Vitez” praktično tog dana ugasio. Ni usvojeno ime, međutim, nije se dugo održalo, jer je klub već iste godine promenio naziv u “Sremac”. Bivši Članovi “Sparte” pokušali su krajem 1945. godine da vaskrsnu najslavniji predratni zemunski klub, pa su osnovali novi istog imena, ali na intervenciju lokalnih političara, koji su hteli da oforme jedan jak klub, 20. oktobra 1946. godine je došlo do fuzije “Sremca” i “Sparte”, Čime je oformljeno “Jedinstvo” u sastavu istoimenog sportskog društva.

Prosvetno – kulturni odbor Doma vazduhoplovstva već je od 1945. godine imao svoju fudbalsku sekciju, koja je 1947. godine prerasla u fudbalski klub “Naša krila”. Taj klub je bio formiran na principu vojnih timova istočnoevropskih zemalja, ali nije imao dug vek i rasformiran je već 1950. godine. Za vreme kratkotrajnog delovanja “Naša krila” su u sezoni 1947/48. godine osvojila treće mesto u Drugoj saveznoj ligi i plasirala se u najviši rang, a u prvoligaškoj konkurenciji bila su 1948/49. godine petoplasirana, a 1949/50. godine su osvojila sedmo mesto. Vazduhoplovni klub je bio veoma uspešan i u takmičenju za Kup Maršala Tita u kome je dva puta dospeo do finala, ali oba puta bio poražen od “Crvene zvezde” : 1947 (0 :2) i 1949 (2 :3). Uprkos svim tim uspesima, Zemunci nikada nisu prihvatili vojni tim “Naših krila” kao svoj. Prvo, zbog nedostatka terena u Zemunu, “Naša krila” su većinu svojih utakmica igrala u Beogradu, a drugo, još bitnije, to je bio klub u kome su igrali fudbaleri sa svih strana koji su služili vojsku u vazduhoplovstvu.

Tako je od Zemunaca tu igrao samo Franc Borovic, koji je bio i kapiten tima i znatno kraće Đurica Funtek. Tako, kada su odlukom najviših vojnih vlasti “Naša krila” dekretom ugašena 1950. godine, niko za njima u Zemunu nije suzu pustio. Tokom 1948. godine u Zemunu je osnovano još nekoliko klubova. Pri fabrici “Ikarus” formiran je već 1946. godine aktiv, koji je u proleće prerastao u istoimeni klub. Kada je 1950. godine rasformiran vazduhoplovni klub “Naša krila”, početkom naredne godine to ime je poneo “Ikarus”, što je imalo logiku u činjenici da je matična fabrika u to vreme uglavnom radila za vazduhoplovstvo. Novim “Našim krilima” pripojen je 1951. godine “Aero”, osnovan dve godine ranije. “Naša krila” su godinama predstavljala drugi po snazi zemunski klub, a u pojedinim sezonama čak su bila i uspešnija od “Jedinstva”.

Najveći uspeh kluba bio je nastup u jednoj od zonskih liga u rangu druge lige 1957/58. godine. Za razliku od vojnog kluba istog imena, ovaj je imao dosta navijača u Zemunu i bio prilično popularan. Posle duže krize, izazvane pre svega finansijskim problemima, “Naša krila” su se u leto 1962. godine fuzionisala sa klubom “Novi Beograd”, formiijući novi -“Napredak”, koji se u jesen 1964. godine pripojio beogradskom “Radničkom”. Početkom 1948. godine osnovan je fudbalski klub “Milutinac”, koji je dobio ime po nadimku slavnog predratnog reprezentativca Milutina Ivkovića, koji je streljan 1943. godine. Klub se 1954. godine fuzionisao sa aktivom JAT i pod imenom JAT delovao do septembra 1956. godine, kada se “Milutinac” izdvojio i nastavio rad pod starim imenom. Rad je nastavio i JAT, do 1968. godine kada je rasformiran.

Iako nikada nije prevazišao nižerazredni nivo, “Milutinac” je bio veoma popularan, naročito u Gornjoj varoši, gde je imao i igralište. U zemunskom naselju Novo selo osnovan je 1948. godine najpre aktiv, pa fudbalski klub istog imena, koji već iduće godine menja ime u “Radnički”. Iste 1948. godine osnovan je i “Omladinac”, čiji je prethodnik bio čuveni aktiv “Veverica”, oformljen godinu dana ranije. Pritisnuti finansijskim problemima, “Radnički” i “Omladinac” su se 1950. godine fuzionisali, a novoformirani klub je dobio ime “Budućnost”. U još jednoj nameri da se vaskrsne najslavniji predratni zemunski klub, “Budućnost” je 1955. godine promenila ime u “Sparta”.

Na inicijativu omladinaca iz naselja Sutjeska i tamošnje istoimene seljačke radne zadruge, 1948. godine je osnovan aktiv “Sutjeska”, koji je dve godine kasnije prerastao u fudbalski klub “Borac”. Uprkos raznim nevoljama koje su pratile rad kluba, između ostalog i gubitka sopstvenog igrališta 1969. godine, “Borac” je opstao i dočekao kraj veka, igrajući svo vreme u nižerazrednoj konkurenciji. Radnici železničke stanice Zemun fomiirali su u leto 1949. godine sportsko društvo “Lokomotiva”, u Čijem sastavu je delovao i fudbalski klub.

Kada je sportsko društvo rasformirano 1955. godine, to je bio i kraj fudbalskog kluba. Pri tekstilnoj industriji “Ivan Milutinović” 1951. godine je osnovan fudbalski klub “Tekstilac”. Klub je imao sopstveno igralište, ali kada mu je ono oduzeto, ugašen je 1962. godine. Fudbalski klub “Teleoptik” osnovan je pri istoimenoj fabrici 1952. godine. Iako isprva samo beznačajan fabrički tim, “Teleoptik” je kasnije igrao značajnu ulogu u beogradskom nižerazrednom fudbalu, a od početka poslednje decenije veka, kada je postao fllijala beogradskog “Partizana”, značaj u srpskom fudbalu mu je porastao, ali je izgubio sva zemunska obeležja. Pri organizaciji Socijalističkog saveza radnog naroda XIII mesne zajednice 1953. godine je osnovan “Vitez”, koji je trebao da nastavi tradicije slavnog predratnog zemunskog kluba. Na inicijativu sindikalne podružnice fabrike poljoprivrednih mašina “Zmaj”, klub je 1956. godine pristupio novoformiranom sportskom društvu fabrike i uzeo novo ime “Zmaj”. Izuzev u sezoni 1962/63. godine kada je igrao u Srpskoj ligi, kao trećem rangu takmičenja u zemlji, “Zmaj” nikada nije prevazišao nižerazredni nivo, ali je bio dosta popularan.

Pri fabrici “Bratstvo – jedinstvo” osnovan je 1953. godine istoimeni fudbalski klub, koji je 1961. godine promenio ime u “Avala”, a naredne godine se ugasio. U naselju Zemun Polje 1967. godine je osnovan fudbalski klub “Institut”, imenovan po tamošnjem Institutu za kukuruz, koji je klubu dao teren za igralište i ispočetka ga dosta pomagao. Na obližnjoj ekonomiji “13. maj” od 1955. do 1963. godine delovao je istoimeni klub.

Novi klub u tom delu grada osnovan je 1982. godine i dobio naziv PKB Zemun. Ovi klubovi nikada nisu prevazišli nižerazredni nivo. Radnici preduzeća “Geomašina” takođe su 1953. godine osnovali fudbalski klub “Dijamant”, koji je, na inicijativu Socijalističkog saveza radnog naroda Zemuna 1961. godine fuzionisan sa “Spartom” u Omladinski fudbalski klub “Zemun”. Taj klub je postizao dobre rezultate, ali je dosta kuburio sa parama, pa je krajem 1967. godine prihvatio patronat moćne zemunske farmaceutske industrije i promenio naziv u “Galenika”. Ambicije fabrike, tada u snažnom usponu, nije mogao da zadovolji nižerazredni klub, pa je početkom 1969 godine došlo do fuzije fabričkog kluba i najboljeg zemunskog kluba “Jedinstva”, koji je upravo tada preživljavao duboku rezultatsku i finansijsku krizu i bilo na ivici gašenja.

Posle sjajnih rezultata prve dve decenije rada, fudbalski klub “Galenika” je dobijala sve manju pomoć od industrijskog giganta Čije je ime nosio, pa je na skupštini kluba 20. decembra 1984. godine dotadašnja saradnja raskinuta, a klub je nastavio rad pod novim imenom “Zemun”. Najpre “Sremac”, “Sparta” i “Jedinstvo”, pa “Galenika” i najzad “Zemun” bili su nosioci kvalitetnog fudbala u gradu, pri čemu su još “Galenika”, a zatim i njen nastavljač “Zemun” preuzeli tradicije velikog broja posleratnih zemunskih fudbalskih klubova koji su se najboljem gradskom klubu pripajali, kako je rečeno. Taj klub, kako god se zvao, imao je uvek i najviše navijača od svih ostalih u gradu, a u pojedinim periodima “ceo Zemun” je živeo sa svojim najboljim fudbalskim klubom.

Posle pobede u kvalifikacionom meču nad “Spartom”, tim “Sremca” je, kao predstavnik Zemuna uvršten 1946. godine u prvenstvo Beograda, koje je ujedno bilo i kvalifikaciono takmičenje za formiranje Prve savezne lige. Zemunski klub je, uprkos velikim ambicijama, to prvenstvo završio tek na poslednjem, šestom mestu. U to vreme u dva zemunska kluba igrao je još veliki broj predratnih fudbalera, neki već i u poodmaklom životnom dobu, kao i veći broj mlađih igrača, stasalih za vreme rata ili neposredno po njegovom okončanju. Od prvog dana rada “Jedinstvo” se svrstalo među najkvalitetnije timove u Beogradu. Rang takmičenja u kome je “Jedinstvo” nastupalo bio je uglavnom treći po redu, a zemunski klub je uvek bio u vrhu i u više navrata pokušao da se domogne višeg ranga, ali bezuspešno. Tek 1955. godine “Jedinstvo” je izborilo plasman u jednu od četiri grupe zonske lige Fudbalskog saveza Jugoslavije u rangu druge lige, ali je posle loše odigrane sezone 1956/57. godine odmah i ispalo. Tim je 1952. godine dospeo i do osmine finala Kupa Maršala Tita, ali je tada sasvim neočekivano, na svom terenu, eliminisan od seoske ekipe “Proleter” iz Ravnog Sela.

U više navrata “Jedinstvo” je osvajalo i trofej u Kupu oslobođenja Beograda, u to vreme veoma popularnom i prestižnom takmičenju. U prvoj deceniji od osnivanja, za “Jedinstvo” su nastupali uglavnom Zemunci, uz tek po nekog igrača sa strane. Osim veterana Franca – Lulike Borovica, Đure Pešića i Momčila Dimitrijevića, to su bili i Slobodan – Bata Marković, koji je sa podjednakim uspehom igrao na svim pozicijama u timu, od golmana do levog krila, zatim igrači prvoligaškog formata Dragomir – Kepa Radosavljević, Aleksandar – Saša Zarić, Eugen Gašparović, Ljubiša – Ljubija Arsenović i Stevan – Čičika Vorgić, kao i Ivan Šatara, Predrag – Dile Manojlović, Aleksandar Stavenov, Branko Divnić, Milenko Svilarić, Perica Petrović i još nekolicina dobrih fudbalera.

Treba reći i da je jedan od najboljih fudbalera u istoriji jugoslovenskog fudbala, Vladimir Popović (rođen 1935), ponikao u “Jedinstvu”, ali je već u juniorskom uzrastu prešao u “Crvenu zvezdu” i bio njen dugogodišnji igrač i kapiten i standardni član državne reprezentacije. I treneri su isprva bili neki stari zemunski fudbaleri, Dragoslav – Aća Jovanović, Milorad Otašević i Pavle Letić, ali je kasnije dovođen kvalitetniji kadar, pa su zemunski tim, između ostaiih, trenirali i poznati bivši fudbaleri Branislav Dimitrijević, Slavko Milošević i Aleksandar Atanacković, kao i Miodrag – Miša Pavić i Mile Kos, kasnije vrlo afmnisani stručnjaci. Sa mlađim kategorijama kluba radilo je nekoliko amatera, među kojima svakako mora biti pomenut Ignjat – Giga Petrović, legendami prvi učitelj mnogih kasnije afirmisanih fudbalera. I u upravi su sedeli Zemunci, vredni amaterski radnici i pregaoci kojima je napredak kluba bio na prvom mestu, a među njima su se posebno isticali Nikola Milovančev, Dimitrije Dulkanović, Lazar Popov, Rada Divnić, Aleksandar Pagaci, Bogđan Jeremić zvani Pik, Milan Veličković zvani Ribika, Karlo – Caja Najhold, Đorđe Janković i drugi.

Po ispadanju iz zonske lige, “Jedinstvo” je u nekoliko narednih godina sprovelo smenu genaracija, pa su nosioci igre u klubu postali golman Marjan Jantoljak, koji će po odlasku iz Zemuna braniti gol prvoligaša “Rijeke” i dospeti do dresa sa državnim grbom, zatim Mane Bajić, koji će takođe postati reprezentativac po prelasku u “Partizan”, kao i Stevan Ćurčić, Oto Koh, Milan Vitez, Nikola Cerović, Miroslav Uzelac, Sava Maksimović, Stevan Jovanović i još par dobrih igrača. “Jedinstvo” je brzo prebrodilo krizu i u trećem pokušaju, pod vodstvom trenera Negoslava – Selje Radovanovića, uspelo da izbori plasman u Drugu saveznu ligu 1962. godine.

Lošim potezima uprave, koja je pokupovala veliki broj isluženih ili nekvalitetnih fudbalera i forsirala ih na račun igrača – Zemunaca, ali i loša flnansijska situacija u klubu, učinili su da “Jedinstvo” posle dve sezone izgubi drugoligaški status, posle čega se ekipa potpuno osula, pa je klub morao da krene takoreći od nule. Osim najboljih igrača, od kluba su digli ruke i mnogi dotadašnji predani sportski radnici, pa se i u radu uprave veliki pad osetio. U takmičenju Srpske lige “Jedinstvo” je iz godine u godinu beležilo sve slabije rezultate i zapadalo u sve težu finansijsku situaciju. Potpuni krah je već bio na vidiku, kada je 23. februara 1969. godine došlo do fuzije “Jedinstva i “Galenike”, pri čemu je najbolji zemunski klub, da bi preživeo, žrtvovao ime. Već za narednu sezonu klub se pojačao nizom veoma dobrih fudbalera i prosto prošetao kroz severnu grupu Srpske lige i kvaliflkacije u kojima je izborio plasman u severnu grupu Druge savezne lige. Teret te sezone izborili su uglavnom novodošli fudbaleri, Zemunci Miroslav Veličković zvani Ribika (rođen 1948) i Stevan Kovačević zvani Moljac (rođen 1948), koji su ponikli u juniorskom timu “Crvene zvezde”, kao i Vojčanin Siniša Gajin (rođen 1950), vanserijski fiidbaler koga su samo česte povrede sprečile da ostvari mnogo uspešniju karijeru. Od ostalih igrača “Galenike” isticali su se mlađi Veličkovič, Đorđe, takođe ponikao u juniorima “Crvene zvezde”, zatim Dragan Jojić i Dragan Sredojević, kao i veterani Svetozar Bošnjaković, Stevan Jovanović i Žarko Eraković, jedini iz bivšeg sastava “Jedinstva”.

Odlično ukomponovan tim vodio je kao trener bivši prvoligaški fudbaler Miloš Grujić. Zahvaljujući tada bogatom patronu, pare nisu bile više problem, uprava se konsolidovala vođena Stjepanom Sarićem, Georgijem Boškovićem, Đurom Pešićem i drugim skusnim sportskim radnicima, a publika se u velikoj meri vratila na Gradski stadion, bodreći frenetično svoje ljubimce. Za novi debi u drugoligaškoj konkurenciji ”Galenika” se pojačala prvoligaškim igračima Jovanom Dropcem i golmanom Milanom Vujinom, Zemuncem Miodragom Pregeljem koji je ponikao u juniorima “Partizana” i još nekolicinom fudbalera od kojih su najbolji bili Slobodan Topalović, Milovan Mitić, Miroslav Rodić i Sava Avramović, a nešto kasnije u prvi tim su prekomandovani i juniori Dušan Čelar i Slobodan Pejović. Uprkos velikim ambicijama na startu drugoligaškog takmičenja u sezoni 1970/71. godine, nije išlo baš kako se zamišljalo, pa je u sred takmičanja smenjen trener Grujić, a na njegovo mesto doveden jedan od najslavnijih tandema jugoslovenskog fudbala i to kako igračkih, tako i trenerskih, Stjepan Bobek i Marko Valok.

Sa timom je više radio Valok, inače vezan za Zemun višestrukim vezama, dok je Bobek, osim stručnog rada, vrlo često bio eksponiran u javnosti, dižući i tako popuiarnost zemunskog kluba. Kao zanimljivost navešćemo da su Bobek i Valok u to vreme nastupali i za ekipu veterana “Galenike”, koja je postizala sjajne rezultate u svojoj konkurenciji. Sve bolje rezultate beležili su i mlađi pogoni kluba, što je obećavalo lepu budućnost. Posle tri sezone u kojima je zauzimala mesto u sredini tabele severne grupe Druge savezne lige, “Galenika” je u smanjenom i reorganizovanom drugoligaškom takmičenju uvrštena u istočnu grupu Druge lige, da bi na kraju sezone 1973/74. godine zauzela pretposlednje mesto među 18 klubova i ispala. Naredne četiri sezone “Galenika” je provela u Prvoj srpskoj ligi, stalno u vrhu tabele, ali bez uspeha u borbi za prvo mesto koje je obezbeđivaio povratak među drugoligaše.

Tek u sezoni 1977/78. godine zemunski tim je ostvario taj cilj i ponovo izborio drugoligaški status. Začudo, mnogobrojni navijači su sve to strpljivo podnosili i zdušno bodrili svoje ljubimce, pa je zemunski srpskoligaš na svojim utakmicama kao domaćin imao brojniju publiku čak i od nekih prvoligaša. Od fudbalera koji su bili okosnica tima te četiri sezone isticali su se golmani Slobodan Topalović i Stevan Mićić, veteran Branko Rašović, novodošli Zoran Babović, Vančo Nikolovski, Sima Nikolić i Dragan Lacmanović, kao i stari članovi kluba Miroslav Veličković, Siniša Gajin, Dušan Čelar, Slobodan Pejović i Miodrag Pregelj.

Za novog trenera kluba u leto 1974. godine angažovan je Ivan Čabrinović (rođen 1939), koji je sa uspehom vodio klub narednih devet godina, a i kasnije u više navrata pomagao kad god je trebalo. Mlađe selekcije “Galenike”, koje je vodilo više stručnjaka, ali je najuspešniji među njima bio Nedeljko Kostić, postizale su tih godina sjajne rezultate. Pioniri su 1974. godine osvojili Kup oslobođenja Beograda i titulu prvaka Srbije, a i omladinci su bili među najboljima u Srbiji. Iz tih pogona stalno su se regrutovali prvotimci, među njima i vanserijski talenat Gezim Ljalja, koji je doveden još u pionirskom uzrastu iz Đakovice, zatim Đorđe Ukovski, Goran Kalušević, Mile Tomić, Zoran Veličković, Milivoje Batkovski, Dragan Cvetić i mnogo drugih talenata. Kraće vreme u prvom timu su igraii i Zoran Živković i Nebojša Miličić, koji su, međutim, brzo prešli u “Partizan”. Miličić nije uspeo, ali je Živković (rođen 1959) napravio sjajnu karijeru, zaigrao i za reprezentaciju, a kasnije bio uspešan trener. Osvajanjem titule republičkog prvaka 1977/78. godine, “Galenika” je stekla pravo da se bori i za titulu amaterskog prvaka države.

Posle trijumfa u jednoj od dve polufinalne grupe, zemunski tim je 13. avgusta 1978. godine u finalu ugostio sisačku “Segestu” i porazivši je sa 6 :2 osvojio titulu. Tim koji je zabeležio taj, jedan od najvećih uspeha zemunskog fudbala, igrao je u sastavu Stevan Mićić, Vančo Nikolovski, Milan Savić, Goran Kalušević, Milivoje Živković (Dragan Lacmanović), Zoran Babović, Gezim Ljalja, Miroslav Veličković, Sima Nikolić, Mladen Bilibajkić i Milija Brkić (Siniša Gajin). Sve četiri sezone, koliko je igrala u istočnoj grupi Druge savezne lige, “Galenika” se boriia za prvo mesto koje joj je obezbeđivalo prelazak u najviši rang, ali prve tri nije uspevala, najpre zbog toga što tim još nije bio sazreo za takav podvig, a kasnije zbog pehova, pa i sudijskih nepravdi, koje je konstatovala sva tadašnja objektivna Štampa. Tek u sezoni 1980/81. godine zemunski tim je osvojio prvo mesto u drugoligaškom nadmetanju, a mnogobrojna publika, koja je prilično strpljivo čekala na taj trijumf, priredila je neviđeno slavlje posle poslednje drugoligaške utakmice u Zemunu.

Uz starije igrače, poput M Veličkovića, Gajina, Čelara, Kaluševića i Lacmanovića, okosnicu tima činili su oni koji su došli u klub tokom te četiri godine bivši reprezentativni golman Ratomir Dujković, iskusni prvoligaški fudbaler Vlada Pejović, Branko Nikolić i Milijan Memiši, kao i nekoliko dojučerašnjih juniora među kojima je najperspektivniji bio Jovica Kolb. Ipak, najspektakularniji je bio dolazak Slobodana Santrača, nekrunisanog kralja jugoslovenskih prvoligaških strelaca. U zamenu, “Galenika” je “Partizanu” dala svog najboljeg juniora Dragana Mancea, sjajnog fudbalera koji je brzo izborio dres prvotimca i državne reprezentacije i postao miljenik ” Partizanovih” navijača, ali je na žalost poginuo u saobraćajnoj nesreći, u naponu karijere, 1985. godine.

Što se Santrača tiče, on jeste bio na zalasku karijere, ali je pošteno odradio još tri sezone u dresu zemunskog kluba i u par navrata postizao golove odluke na važnim utakmicama. I po prestanku aktivnog igranja, Santrač je ostao u klubu kao trener mlađih kategorija da bi kasnije dospeo i do selektora državne reprezentacije. Titula prvaka istočne grupe Druge savezne lige 1980/81. godine bila je samo jedan u nizu uspeha “Galenike” te sezone, koja je bila svakako jedna od najuspešnijih u istoriji kluba. Naime, “Galenika” je sjajno igrala i u Kupu Maršala Tita, gde je u šesnaestini finala najpre eliminisala “Partizan” u Beogradu (2 :0), zatim “Maribor” (2 :1) i najzad u četvrtfinalu na svom terenu, pred rekordnim brojem gledalaca, splitski “Hajduk” (2 :1).

Tek u polufinalu, zemunski tim je u Beogradu poražen od “Crvene zvezde” sa 1 :4, ali je svakako bio jedan od najprijatnijih iznenađenja među 5.588 učesnika kupa u sezoni 1980/81. godine. Bez nekoliko dotadašnjih standardnih prvotimaca i sa pojačanjima koja nisu bila dovoljno adekvatna, pri tome u finansijskoj situaciji koja je bila dosta loša, “Galenika” je slabo odigrala sezonu 1982/83. godine i završila je na poslednjem mestu, sa samo 4 pobede i 12 nerešenih rezultata i sa najmanje postignutih golova od svih 18 prvoligaša (31).

Slaba uteha bila je i briljantna pobeda nad “Crvenom zvezdom” u Beogradu od 2 :1, na većini ostalih utakmica prvotimci “Galenike” ne samo da su bili siabiji od protivnika, nego se nisu uopšte ni trudili, pri čemu su bili i jedna od najnedisciplinovanijih timova lige. Kao prošlogodišnji pobednik drugoligaškog takmičenja, “Galenika” je 1982/83. godine nastupila pivi put u jednom zvaničnom međunarodnom takmičenju.

Bio je to Srednjeevropski kup, najstarije klupsko takmičenje na svetu, u kome je zemunski tim bio rezultatski dosta uspešan, iako je na kraju bio treći od četiri učesnika.

U ovom takmičenju posebno su se istakli novi prvotimci, Zemunci Miloš Bursać i Vlada Bulatović. Odmah po završetku neuspešne prvoligaške sezone, Bursać (rođen 1964) je otišao u “Hajduk”, a potom u “Crvenu zvezdu”, gde je izborio i reprezentativni dres. Ubrzo su u veće klubove otišli i Vlada Bulatović i Jovica Kolb, razišli su se i drugi manje dobri, a nekoliko starijih fudbalera se oprostilo od fudbala, pa je “Galenika” u drugoligaško takmičenje 1983/84. godine ušla sa potpuno izmenjenim timom. Najveći gubitak, međutim, bio je odlazak trenera Čabrinovića, koji se posle devet godina, za koje vreme je uknjižio mnogo uspeha, oprostio sa zemunskim klubom, ali je ostao Zemunac, s obzirom da je i dalje živeo u Zemunu.

Velika fluktuacija fudbalera pratila je zemunski klub i narednih sezona, a duže su boje kluba branili samo stariji igrači Goran Kalušević, Branko Nikolić, Slobodan Pejović, Mića Jandrić, kao i golman Zlatko Kežman. Svi iole talentovaniji juniori, čim bi postali prvotimci, odvlačeni su u druge klubove, poput Gorana Vasilijevića, koji je otišao u niški “Radnički”, a zatim u “Crvenu zvezdu”, gde je i reprezentativac postao. Kako je patron kluba potpuno ukinuo sve dotacije, u gotovo katastrofalnoj finansijskoj situaciji klub je na skupštini 20. decembra 1984. godine promenio ime u “Zemun “, što je dobro primljeno među navijačima. Finansijski, klub je ojačao organizovanjem tombole i našavši neke druge izvore prihoda, ali sama promena imena nije doneia nikakav sportski napredak, Šta više, bez kvalitetnih igrača klub je 1985/86. godine ispao i iz Druge lige.

Tavorenje je nastavljeno i naredne godine u srpskoligaškoj konkurenciji, da bi onda novi trener, bivši prvotimac Mile Tomić, napravio veliki rez i iz ekipe odstranio sve one starije igrače koji su više štetili nego koristili, pa su od veterana u ekipi ostali samo golman Ziatko Kežman i Branko Nikoiić, dok su svi ostaii igrači bili mladi i neafirmisani, mnogi ponikli u mlađim pogonima kluba poput veoma taientovanih Dejana Čurovića i Duška Ljubičića. Politiku trenera podržaia je i nova uprava u kojoj su najistaknutija mesta zauzimali Radoš Dakić, Dušan Ostojić, Dragoljub – Miša Milošević i Dušan Čelar, kao i direktor kiuba Slobodan Pejović i sportski direktor Vlada Pejović, obojica bivši prvotimci. Ti Ijudi, sa izuzetkom V. Pejovića, su i u narednom periodu bili na čelu kiuba, vodeći ga veoma dobro, u potpuno sređenoj fmansijskoj situaciji koja je stabilizovana prihodima od klupske tombole, dopunjenih zaradama novoosnovane službe marketinga.

Veliki uspeh te uprave bilo je i uređenje već dosta oronulog Gradskog stadiona, pa je taj objekat od 1987. do 1990. godine u dobroj meri renoviran i dograđen, pri čemu treba reći da je vrlo uspešni direktor stadiona dugi niz godina bio Stevan Mirković. Promenili su se i navijači, pa je po ugledu na navijačke grupe koje su nicale širom sveta, i u Zemunu 1987. godine grupa najvatrenijih mlađih navijača “Zemuna” osnovala navijačku grupu “Taurunum boys”. No, za razliku od sličnih grupa u svetu, pa i kod nas, koje su se brzo pretvorile u prave divlje horde, pripadnici “Taunmum boys” su se uglavnom odlikovali korektnim navijanjem, a incidenti koje su povremeno izazivali bili su benigni u odnosu na ono šta su druge navijačke grupe radile. Hrabar i riskantan Tomićev potez pokazao se vrlo brzo kao uspešan, pa je mlada ekipa “Zemuna” u sezoni 1987/88. godine ubedljivo osvojila prvo mesto u Srpskoj ligi.

To je omogućavalo učešće u kvalifikacijama za novoformiranu jedinstvenu Drugu ligu, u kojima “Zemun” nije uspeo, pre svega zbog neiskustva. Te godine su i juniori bili sjajni, osvojivši i Kup Beograda i Kup Srbije, a dobro se radilo i u ostalim mlađim selekcijama, u kojima je treniralo ukupno oko 170 dečaka, što je klubu svakako nagoveštavalo lepu budućnost. Tako je i bilo, jer je “Zemun”, predvođen novim trenerom Vladom Pejovićem i pojačan povratnikom Lacmanovićem i još nekolicinom igrača, u jednoj od četiri grupe novoformirane Međurepubličke lige kao trećem rangu takmičenja ubedljivo trijumfovao u sezoni 1988/89. godine i tako se plasirao u jedinstvenu Drugu ligu.

To je bio samo početak trijumfalnog pohoda “Zemuna”, koji je i u prvenstvu jedinstvene Druge savezne lige u sezoni 1989/90. godine osvojio prvo mesto i to dva kola pre kraja takmičenja. Medu najzaslužnijima za taj uspeh, osim trenera Vlade Pejovića, bila su tri veterana, Dragan Lacmanović i Zlatko Kežman, kao i Miloš Šestić, bivši igrač “Crvene zvezde” i novosadske “Vojvodine” i reprezentativac koji je došao u “Zemun” u leto 1989. godine, doživevši tu “drugu mladost”.

U tom sjajnom timu igrama su imponovali i mlađi igrači Predrag Jokanović, Dejan Čurović, Duško Ljubičić, svi ponikli u zemunskom klubu, zatim Batajničani Stevan Vorkapić i Branislav Mirilović, Surčinac Jovica Spasić i došljaci iz drugih sredina Dragan Vitorović, Nikola Grozdanić, Petar Kurčubić, Goran Makarin, Tomislav Miličević, Zoran Miljković, Zoran Pleše, Zoran Petrović i Boban Kitanov. Dobre igre i rezultati vratili su i publiku na zemunski stadion, koji je opet bio među najposećenijima u zemlji. Trener Vlada Pejović je i naredne sezone imao na raspolaganju uglavnom igrače koji su već godinama činili okosnicu tima, a od pojačanja najveće je bio golman Slavko Radović. U prvoligaškom prvenstvu 1990/91. godine, za koje će se brzo pokazati da je bilo poslednje u “velikoj” Jugoslaviji, tim “Zemuna” je igrao promenljivo, ali je ipak na kraju takmičenja zauzeo 13. mesto među 19 učesnika, što je bio veliki uspeh. Već naredno prvenstvo 1991/92. godine počelo je bez klubova iz Hrvatske i Slovenije, a u drugom delu su i neki timovi IZ Bosne i Hercegovine napustili takmičenje, pa je ono na jedvite jade završeno.

U takvoj situaciji, “Zemun”, u dosta promenjenom sastavu i sa novim trenerskim tandemom Đorđe Gerum – Mile Tomić, s obzirom da se Vlada Pejović po svojoj volji povukao, zauzeo je na kraju sezone deseto mesto među 18 učesnika. Od novajlija u ekipi najbolji su bili Zemunac Goran Milošević, ponikao u “Teleoptiku” i Predrag Stanković, koji je upravo u dresu “Zemuna” skrenuo pažnju na svoj vanserijski talenat. A taj dres “Zemuna” u sezoni 1990/1991. godine bio je nove boje, plavo – zelene, pošto je uprava kluba prihvatila predlog jednog od najzagriženijih navijača Zorana Milinkovića, Zemunca koji je u to vreme već živeo u Bergamu. Nove klupske boje zvanično su promovisane na prvenstvenoj utakmici protiv “Crvene zvezde” 4. maja 1991. godine i veoma brzo su prihvaćene kao oficijalne boje čitavog grada, što samo govori kolika je bila populamost najboljeg zemunskog fudbalskog kluba.

Bio je to i svojevrstan presedan u globalnim razmerama, jer poznati su mnogi primeri da su klubovi širom sveta prihvatali tradicionalne boje svog grada, ali da grad prihvati boje fudbalskog kluba nije se desilo nikada. U prvoligaškom takmičenju koje se od sezone 1992/93. godine svelo na klubove iz Srbije i Crne Gore, “Zemun” je opstao do kraja veka, postižući sledeće plasmane : 1992/93. – četvrto mesto (od 19 učesmka). 1993/94. – šesto mesto (od 10 učesnika), 1994/95. – peto mesto (od 10 učesnika), 1995/96. – jedanaesto mesto (od 22 učesnika), 1996/97. – šesto mesto (od 12 učesnika). 1997/98. – šesto mesto (od 12 ucesnika). 1998/99. – dvanaesto mesto (od 18 učesnika) do trenutka prekida takmičenja zbog NATO agresije i 1999/2000. – deveto mesto (od 22 učesnika). U tom periodu ekipa “Zemuna” je povremeno postizala dobre rezultate i u takmičenju za kup, gde je 1992/93. i 1999/2000. godine dospela do polufinala.

Najzad, u tom periodu najbolji zemunski klub je u leto 1996. godine po drui put u svojoj istoriji igrao u jednom zvaničnom evropskom takmičenju, Intertoto kupu, zauzevši drugo mesto u grupi posle tri pobede i samo jednog poraza. Od 1992. godine do kraja veka fudbalski klub “Zemun” pratile su velike fluktuacije igračkog kadra. ali i trenera. Od boljih igrača koji su u tom periodu branili boje kluba treba pomenuti Gorana Kovačevića, Vladimira Šuberta, Dragana Isailovića. Vladimira Martinovića, Igora Bogdanovića, Sašu Ilića. Velibora Matanovića, Đorda Inđića, Zorana Tomića, kao i Zemunce ponikle u mladim selekcijama kluba Đorđa Topalovića, Ivana Literu, Dragoslava Milenkovića, Nenada Džodića, Milana Milijaša, Predraga Ristovića, Iliju Stolicu, Gorana Grkinića, Boška Čvorkova, Vladimira Anokića, Sinišu Brankovića, Željka Kalajdžića, braću Gorana i Dejana Čelara i Nenada Milijaša.

Mnogi od njih nastupali su i u raznim državnim selekcijama. ali je samo Vladimir Martinović poneo i dres najbolje jugoslovenske selekcije, na utakmici protiv Gane 12. juna 1997. godine. kao prvi fudbaler nekog zemunskog kluba koji je poneo dres seniorske državne reprezentacije. Zanimljivo je da je na istoj utakmici igrao i Igor Bogdanović, koji je samo nekoliko dana ranije napustio redove “Zemuna”. Nekolicina fudbalera “Zemuna” je napravila i zaista impresivne fudbalske karijere, pre svih Dejan Stanković (rođen 1968), koji je u “Crvenoj zvezdi” postao prvotimac i standardni reprezentativac. a zatim sa mnogo uspeha igrao u jednoj od najjačih liga na svetu – italijanskoj. Dejan Čurović (rođen 1968) je 1993. godine otišao u “Partizan”, a karijeru je okončao u Holandiji. Zanimljiva je bila karijera i Mateje Kežmana (rođen 1979), sina dugogodišnjeg golmana zemunskog kluba, koji je prošao kompletnu fudbalsku školu “Zemuna” i nastupao za omladinsku, mladu i olimpijsku državnu reprezentaciju, ali je dostigavši seniorski uzrast uglavnom bio slat “na kaljenje” u manje klubove, da bi u leto 1998. godine otišao u “Partizan” i odmah izborio status prvotimca, a uskoro i dres državne reprezentacije.

Od desetak trenera koji su prodefilovali kroz fudbalski klub “Zemun” od 1992. godine do kraja veka, pomenimo bivše prvotimce Mileta Tomića, Dragana Lacmanovića, Gorana Kaluševića i Milana Milanovića, bivšeg veoma uspešnog učitelja ranijih generacija zemunskih fudbalera Ivana Čabrinovića, kao i Jovana Kovrliju. Nekolicina najangažovanijih u radu sa mlađim selek¬cijama, poput Save Soldatovića, Gezima Ljalje i Dragana Sedlarevića, po potrebi su bili i pomoćni treneri prvog tima. Svakako treba pomenuti i bivšeg prvotimca Vladu Bulatovića, koji je svo to vreme bio sportski direktor kluba.

Na kraju priče o najboljem zemunskom posleratnom fudbalskom klubu, treba reći da je “Zemun” na najsvečaniji način obeležio pola veka života i rada. Na svečanoj akademiji održanoj 14. decembra 1995. godine u zemunskom pozorištu, Siniša Gajin je proglašen za najboljeg fudbalera koji je nosio dres najboljeg zemunskog kluba u prvih 50 godina njegovog postojanja, a dva dana kasnije u hotelu “Jugoslavija” klub je podelio plakete najzaslužnijim igračima, trenerima i funkcionerima u dotadašnjoj istoriji, ali je i sam primio zlatne plakete Fudbalskog saveza Srbije i Fudbalskog saveza Beograda. Završni čin proslave bila je promocija monografije “Pola veka fudbalskog kluba Zemun” iz pera Branka Najholda, održana 22. februara 1996. godine u prepunoj svečanoj sali “Stare kapetanije”.

Kada je krajem šeste decenije XX veka ženski fudbal počeo da stiče popularnost u Jugoslaviji, jedan od prvih klubova u zemlji osnovan je 1969. godine pri sportskom društvu “Zmaj”. U prvih pet godina rada Zemunke su bile najbolje u prestonici i superiorno osvajale titule prvaka Beograd. Sve manje pomagan od matičnog društva, klub je 1973. godine promenio ime u “Sloga”, a dve godine kasnije startovao je u novoformiranom takmičenju za državno prvenstvo.

Prvi veliki trijumf “Sloga” je zabeležila 1979. godine kada je osvojila i državno prvenstvo i kup Jugoslavije, da bi kasnije titulu prvaka osvajala još pet puta, a u kupu trijumfovala takode još pet puta, s tim što je drugu “duplu krunu” ponovila 1994. godine. Nekoliko značajnih rezultata “Sloga” je zabeležila i u prijateljskim susretima sa ekipama iz inostranstva, a 1979. godine na turniru u Francuskoj zemunski klub je osvojio nezvaničnu titulu vicešampiona Evrope.

Počev od 1993. godine klub je nosio ime “Sloga ZP hibridi”, s obzirom da je tada glavni sponzor bio Institut za kukuruz iz Zemun Polja. Od vise stručnjaka koji su trenirali zemunski ženski fudbalski klub treba pomenuti pre svih Slavka Miloševića, zatim bivše zemunske fudbalere Lazara Subotića, Stevana Curčića i Petra Lilera, kao i Mihajla Roksandića. Među stotinama devojaka koje su kao igračice prošle kroz klub najviše su se isticale Milka Trifunović, Milica Bjekić, Ljiljana Krstić, Milanka Đukić, Vesna Jakovljević, Bogdanka Zivanović, Katica Dujić, Dunja Hasanovska – Džudović, Suzana Sadak, Irena Kržan, Ranka Topić, Dobrila Vukomanović, Slavica Fišćan i Nada Todić, uz još neke. Od članova uprave kluba treba pomenuti dugogodišnjeg predsednika Pavla Plavšića i dugogodišnjeg sekretara Jagodu Gašparović, koji su uz pomoć još nekolicine entuzijasta prošli sa klubom sve trijumfe i krize. Predsednik kluba Radža Bejtić ostala je Zemuncima, međutim, u vrlo lošoj uspomeni, kada je početkom 1992. godine “Slogu” proglasila beogradskim, a ne zemunskim klubom i čak tražila da klub prenese sedište u Beograd i tamo isključivo igra utakmice.

– Branko Najhold –