Najstarija crkva u Beogradu je zemunuski hram Svetog oca Nikolaja. Nastala je na temeljima crkve za koju se smatra da datira još pre nego što su Turci ušli u Zemun 1521. godine. Turska vlast je vladala nešto manje od dva veka, odnosno sve do 1717. godine i sprovodila je zakon po kome nijedan verski objekat sem džamije nije mogao da se gradi i popravlja.
Tako su putopisci sa zapada tokom šesnaestog i sedamnaestog veka beležili da je u Zemunu bila velika džamija i nešto što je ličilo na pravoslavnu crkvu bez krova. Zemunom su od perioda dolaska Slovena i Ugara na ovaj prostor uglavnom vladali Ugri, međutim, beleži se period kada je Sremom, odnosno Zemunom vladao car Dušan, i to nekih petnaestak godina, počevši od 1353.godine.
Verovatno je Nikolajevska crkva temelje tada postavila. Ulaskom Austrije u Zemun 1717. godine počinje era hrišćanskog Zemun, međutim Srbi ni u tom ambijentu nisu dobijali lako dozvole za izgradnju svojih objekata. Posle više molbi i zahteva Srbi su dobili dozvolu od vlasti da na mestu te stare crkve sagrade novu koja je građena od 1745 do1752. godine.
Građena je u baroknom stilu kojim su građene skoro sve srpske crkve u Vojvodini, odnosno tadašnjoj vojnoj granici tokom osamnaestog veka. Mora se istaći da je pored crkve sagrađena škola koja je otvorena 1745. godine. U crkvi se nalazi veliki izrezbareni ikonostas iz 1762. godine nepoznatog autora, a na njemu su ikone autora Dimitrija Bačevića.
Na zidovima crkve su zidne kompozicije autora Živka Petrovića. Crkva poseduje veliku kolekciju esnafskih zastava koje imaju veliku kulturno istorijsku vrednost. Najstariji barjak je takozvani „Čizmarsko-tabački esnaf“ koji potiče iz 1807.godine. Treba naglasiti da se u ovom hramu čuva čestica moštiju Andreje Prvozvanog, brata apostola Petra i prvog Hristovog sledbenika.
Crkva Svetog oca Nikolaja je proglašena kulturno istorijskim i umetničkim spomenikom.
Nalazi se u ulici Njegoševoj 43 i na svim turističkim mapama Zemuna.
Cultural monument
Church of St. Nicholas,
43, Njegoševa Street
The church was built in 1745-1752, on the place where an older, thatched, wooden Serbian church used to stand.
The single-nave building with semi-vaulted apse and choir stand is covered by a barrel vault. A two-storey belfry with metal covering is on the western side.
Designed and built in the baroque style and structures, it has all the typical features of baroque churches built in Vojvodina and along the Military border in the eighteenth century. Apart from the high, richly carved iconostasis from 1762 with icons by Dimitrije Bačević, there are m mural compositions by Zemun painter Živko Petrović, icons and banners, as well as other pieces of inventory important for the cultural and economic history of Zemun.
The original belfry burnt in the fire of 1867 and was restored in 1870. The building was reinforced on the northern and southern façades with buttresses.
This is the oldest Orthodox church in old downtown Zemun and the oldest sacred building preserved in the area of Belgrade.
