VELIKI požari koji su harali gradovima i prostranstvima mnogih zemalja, nisu mimoišli ni Zemun. Stari Zemun i njegova okolina, tokom burne istorije, bili su izloženi brojnim požarima izvazvanim ratnim vihorima, vandalizmom osvajača i nehatom žitelja.
Danas nema tragova mnogih značajnih starih drvenih zgrada, drveno-zemljanih utvrda (palisada) i drugih zdanja iz daleke prošlosti grada, koja su nestala u plamenu brojnih požara.
U požarima koji su harali Zemunom 1717. godine, prilikom definitivnog povlačenja Turaka iz ovih krajeva, izgorela je stara turska čaršija i brojne zgrade u drugim delovima grada. Ratne 1788. godine buknuo je požar velikih razmera, koji se potpomognut jakim vetrom širio u tadašnjoj Lenjinovoj (danas Gospodskoj) ulici. Godine 1790. grom je zapalio Franjevačku crkvu i manastirske konake, a godinu dana kasnije katastrofalan požar uništio je 58 kuća na prostoru između Oračke i Bežanijske ulice.
Hronika grada beleži najveće požare u 19. veku: avgusta 1867. godine, koja se pamti po velikoj suši i vrućinama, izgorela je Gradska kuća i desetak zgrada oko nje, a zatim, u drugom i još većem požaru, koji se širio Gardošem, izgoreo je zvonik Nikolajevske crkve i veliki broj zgrada. Požari i njihove posledice, uticali su na nadležne organe u gradskoj upravi da počnu misliti na efikasnije mere zaštite.
Prilikom obnove požarom uništenih zgrada i čitavih blokova, vršile su se određene urbanističke rekonstrukcije, ulice su proširivane, njihov pravac je određivan kako bi se smanjile opasnosti od širenja požara prilikom pojave vetrova; krovni pokrivači koji su bili najčešće od šindre, slame i trske — zamenjivani su vatrootpornim materijalima, a zabranjivana je izgradnja šupa, ambara i drugih pomoćnih poljoprivrednih zgrada u gusto naseljenom donjem delu grada. Zemunski magistrat je već 1869. godine doneo „Uredbu o vatrogasnom redu“ — pravila koja su govorila o sprečavanju požara, o otkrivanju i objavljivanju požara, o organizaciji gašenja i otklanjanju posledica. Predviđene su bile i kaznene mere za nepoštovanje ovih propisa. Utvrđen je raspored dežurstava i posedovanja opreme za gašenje vatre.
Prema ovoj uredbi osnovana je pri Magistratu vatrogasna komisija od tri člana (gradonačelnika, prvog pravnog referenta i prvog odbornika), koja je bila odgovorna da se propisi sprovedu u delo. Kako je u to vreme područje grada Zemuna bilo još pod upravom Vojnodivizione komande Vojne granice, to je i od strane ove vojne graničarske uprave podstaknuta aktivnost kod gradske uprave u Zemunu za osnivanje Dobrovoljnog vatrogasnog društva.
Sredinom 1870. godine, osim već pokrenutih inicijativa građana održan je prvi sastanak grupe građana — inicijatora za njegovo osnivanje. Tako je 1. oktobra održana druga osnivačka sednica, a konačno, 1. novembra, i opšta osnivačka skupština na kojoj je usvojen prvi statut i izabrano rukovodstvo. Prema prvom Statutu, DVD se sastojalo od dobrovoljnih članova, zanatlija koji su na traženje Društva pridodati preko opštinske uprave i pomažućih članova, koji su, prema odluci prve skupštine, godišnje prilagali u dve rate novčani prilog — četiri forinte. Društvo se delilo na odeljenje penjača, štrcara, vodonoša, čuvara, a imala je i jednog trubača. Zapovednik Društva bio je odgovoran za svoj rad vatrogasnoj opštinskoj komisiji i opštinskom veću.
Posle proglašenja Zemuna slobodnim gradom i ukidanja Vojne granice, dolazi do prve reorganizacije Društva i izabrana nova uprava. Građani Zemuna sve jače pomažu rad Društva, a već 1882. Društvo je osnovalo filijale u Gornjoj varoši i Franjidolu (Franctalu). Vatrogasci su dežurali na svim predstavama, cirkuskim i drugim priredbama u gradu. Početkom ovog veka počela su i dežurstva na prvim kinematografskim predstavama (kino „Gater“ — bioskop „Jedinstvo“, zatim „Grand“ i ,,Central“).
U cilju unapređenja zaštite grada od požara, zemunski vatrogasci su 1898. godine dobili prvi lokalni telefon, (soji je povezivao dežurni centar Društva sa filijalama u predgrađima (Franctalu i Gornjoj varoši) i sa stražom na Gardošu. Sledeće godine ovoj lokalnoj liniji priključen je i stan komandanta Društva, što je za ono vreme bila posebna počast.
Ratne operacije 1914. godine (kada je Zemun tukla srpska artiljerija i austrougarski monitori — za vreme prvog ulaska srćske vojske u Zemun), nisu izazvale nikakve požare.
Pred kraj rata, kada su nemački vojnici u povlačenju zapalili vojne magacine, i drveni most na Savi, (u noći između 2. i 3. novembra 1918.), imali su zemunski vatrogasci prilično posla, ali su gašenje uspešno izvršili. Na zahtev DVD, Gradsko poglavarstvo je postavilo 1921. godine četiri plaćena vatrogasca, što je bilo potrebno da bi se održavale vatrogasne sprave i omogućilo njihovo brzo i efikasno korišćenje u slučaju potrebe. Sredinom 1929. godine nabavljena je od firme Rozenbauer iz Linca vatrogasna autocisterna „Perl“, sa vatrogasnom pumpom.
Novi značajan događaj u daljem radu Društva, bio je osnivanje Vatrogasne župe Zemuna, u čiji sastav su ušla sledeća društva: DVD Zemuna, Novog grada u Zemunu, Beške, Sremskih Karlovaca i Nikinaca. Međutim, osnivanjem vatrogasnih župa po regionalnoj podeli države, po banovinama, nakon nekoliko godina prestala je sa radom Vatrogasna župa Zemun, a Dobrovoljno vatrogasno društvo Zemuna ušlo je u sastav Vatrogasne župe Beograd — Zemun — Pančevo, koja je 1933. godine, osnovana sa sedištem u Zemunu, u prostorijama vatrogasne čete. Na osnovu Zakona o organizovanju vatrogastva, koji je stupio na snagu 15. jula 1933. godine — reorganizovano je u skladu sa odredbama Zakona Društvo, koje dobija tada naziv „Matica“. Upravni organi DVD „Matica“ osim rada na daljem operativnom jačanju vatrogasne čete, rade na osnivanju dobrovoljnih vatrogasnih četa i ekipa u zemunskim industrijskim preduzećima.
Tako se osnivaju dobrovoljne vatrogasne čete „Ikarus“ i Veterinarski zavod, koje predvođene članovima DVD „Matica“ — radnicima iz ovih sredina — uspešno rade.
Zahvaljujući sredstvima iz „vatrogasnog prireza“, vatrogasna četa DVD „Matica“ nabavlja narednih godina savremene vatrogasne sprave: vatrogasne autotenkove cisterne „Ševrolet“, automehaničke lestve „Metz“ — tada najsavremenije i najduže na Balkanu, najsavremeniju opremu za zaštitu organa za disanje „Dreger“ — i dr. Godine okupacije i rata 1941—1944., bile su težak period rada DVD „Matica“. Okupatorske vlasti su nastojale da rad Društva podrede sopstvenim interesima, menjajući dotadašnje rukovodstvo i ustrojstvo vatrogasne čete. Ilegalan rad, zahvaljujući statusu kojeg je imala vatrogasna četa, i njeni članovi, posebno njihovo pravo za kretanje i posle „policijskog časa“, značajno je doprinosio borbi narodnooslobodilačkog pokreta u gradu protiv domaćih izdajnika i okupatora. Koristeći ovaj „status“, mnogi zemunci su kao članovi DVD izašli iz grada i priključili se partizanskim odredima u Sremu.
Požari, koji su tokom rata nastajali kao delo diverzantskih akcija pripadnika NOP-a Zemuna, kao što je bio slučaj sa skladištem organizacije „Tot“ na Sajmištu, skladištem kože za okupatorsku vojsku, i „Skladištem ustaške opskrbe“ gašeni su tako da bi na kraju svi ti objekti ipak izgoreli. To su bile osmišljene akcije organizatora ovih sabotaža i pokreta u vatrogasnoj četi.
U toku rata, jedanaest članova DVD „Matica“ položili su živote za slobodu, a za vreme bombardovanja Zemuna i borbi za oslobođenje, članovi vatrogasne čete učestvovali su u akcijama gašenja i spasavanja mnogih objekata u Zemunu, u vrlo teškim i po život opasnim okolnostima. Zahvaljujući ovom radu mnogi vitalni, i za grad važni objekti, kao što su električna centrala, zgrade škola i brojne fabrike — ostali su neoštećeni i mogli su biti korišćeni posle oslobođenja. U vremenu obnove ratom opustošene zemlje, porušenog grada, vatrogasci Zemuna uzimaju aktivno učešće u raščišćavanju ruševina i izgradnji, a prvenstveno u gašenju i sprečavanju požara, koji su, u to vreme zbog obimnih radova na obnovi, bili brojni. DVD „Matica“ gasila je požare i na širem području Beograda i području Donjeg Srema. Tada se osnivaju i obnavljaju dobrovoljna vatrogasna društva na području tadašnjeg zemunskog sreza: u Dobanovcima, Surčinu, Batajnici, u radnim kolektivima: „Ivan Milutinović”, „Zmaj“, „Miloš Mamić“, „Ikarus“, „Sutjeska”, „Veterinarski zavod“, „Crvena zvezda“, „Mostogradnja“.
U zgradi Dobrovoljnog vatrogasnog društva Novi Grad (,,Franztal“), koje je prestalo sa radom, osniva se Vatrogasna škola, prvo u sastavu Ministarstva unutrašnjih poslova FNRJ, a od 1952. godine u sastavu Vatrogasnog saveza Srbije. Godine 1954. završena je izgradnja savremenog vatrogasnog doma DVD „Matice“, čime je ostvarena decenijama duga želja zemunskih vatrogasaca.
Vatrogastvo u Zemunu dobija širi zamah osnivanjem Opštinskog vatrogasnog saveza, koji nastavlja rad Vatrogasnog saveza zemunskog sreza. Osnivaju se nova dobrovoljna vatrogasna društva: IDVD „GALENIKA“, „ZVEZDA“, „INSA“, „GRMEČ“, — zatim u mesnim zajednicama Boljevci, Ugrinovci, Zemun Polje i u MZ „Bratstvo-jedinstvo“. Godine 1970. zemunski vatrogasci proslavili su radno i svečano svoj stogodišnji jubilej, kojom prilikom je u Zemunu održan V susret „Bratstva-jedinstva“ vatrogasaca Jugoslavije.
Dobrovoljno vatrogasno društvo „Matica”, ojačano profesionalnim jezgrom Vatrogasne brigade Beograd, i danas okuplja radnike, studente, zanatlije, učenike — građane raznih zanimanja, i iz raznih sredina, koji dobrovoljno dežuraju i učestvuju u gašenju požara i spasa-vanju ljudi i materijalnih dobara. Dobrovoljno vatrogastvo se razvija i u mnogim radnim kolektivima i mesnim zajednicama u sastavu Zemuna.
Vatrogasne ekipe IDVD „Galenika“ već godinama osvajaju prva mesta na republičkim i saveznim vatrogasnim takmičenjima, a više puta su osvajale i zlatne medalje na međunarodnom vatrogasnom takmičenju CTIF-a. U Zemunu, u Mašinskom obrazovnom centru, od 1972. godine uspešno radi odeljenje za obrazovanje vatrogasaca i vatrogasnih tehničara u redovnom i vanrednom obliku školovanja.
Ideja vatrogastva, posebno dobrovoljnog, u Zemunu je plamen koji se sa svakom generacijom ponovo razbuktava — sa ciljem zaštite materijalnih dobara od požara i mirnog sna njegovih žitelja.
